سلول درمانی چیست؟

سلول درمانی با هدف معرفی سلول‌های جدید و سالم به بدن بیمار و جایگزین سلول‌های بیمار یا از دست رفته می‌شود. یک چالش برای این نوع درمان، داشتن سلول‌های کافی برای پیوند به بیمار است. این به این دلیل است که سلول‌های تخصصی مانند سلول‌های مغزی به سختی از بدن انسان به دست می‌آیند. همچنین، سلول‌های تخصصی معمولاً توانایی محدودی برای تکثیر دارند که تولید تعداد کافی سلول مورد نیاز برای سلول‌درمانی‌های خاص را دشوار می‌کند. برخی از این مشکلات را می‌توان با استفاده از سلول‌های بنیادی برطرف کرد.

بدن انسان دارای بیش از ۲۰۰ نوع سلول تخصصی مختلف مانند سلول‌های ماهیچه ای، استخوانی یا مغزی است. این سلول‌ها وظایف خاصی را در بدن انجام می‌دهند که برای سلامتی یک ارگانیسم ضروری است. آسیب، بیماری یا پیری می‌تواند منجر به از بین رفتن سلول‌های تخصصی از بدن شود. در بسیاری از موارد، دست دادن سلول غیر قابل برگشت است، به این معنی که سلول‌های بیمار یا از دست رفته و یا دیگر نمی‌توانند توسط سلول‌های سالم دوباره پر شوند.

چگونه از سلول‌های بنیادی برای توسعه سلول درمانی استفاده می‌شود؟

سلول‌های بنیادی، سلول‌های غیر تخصصی هستند که توانایی تبدیل شدن به سایر انواع سلول‌های عملکردی را دارند. نکته مهم این است که برخی از انواع سلول‌های بنیادی را می‌توان در خارج از بدن انسان رشد داد، بنابراین امکان تولید تعداد زیادی سلول مورد نیاز برای کاربردهای موفقیت‌آمیز سلول درمانی در پزشکی را فراهم می‌کند.

دو نوع اصلی از سلول‌های بنیادی در زمینه سلول درمانی مورد بررسی قرار می‌گیرند: سلول‌های بنیادی پرتوان و سلول‌های بنیادی خاص بافتی (که به آن‌ها بالغ نیز می‌گویند).

---

لیست کامل آزمایشات، آزمایشگاه ارگ

---

سلول‌های بنیادی پرتوان

سلول‌های بنیادی پرتوان می‌توانند هر نوع سلولی را در بدن انسان تولید کنند. بنابراین، سلول‌های بنیادی پرتوان منبع بالقوه‌ای از سلول‌هایی را فراهم می‌کنند که در غیر این صورت غیرقابل دسترس یا در تعداد کم در بدن انسان وجود دارند. آن‌ها همچنین می‌توانند در خارج از بدن انسان برای مدت طولانی نگهداری و تکثیر شوند.

بسته به منشا آن‌ها، دو نوع سلول‌های بنیادی پرتوان را می‌توان تشخیص داد: سلول‌های بنیادی جنینی و سلول‌های بنیادی پرتوان القایی.

سلول‌های بنیادی جنینی از جنین‌های اولیه مشتق می‌شوند، در حالی که سلول‌های بنیادی پرتوان القایی با استفاده از روشی به نام «برنامه‌ریزی مجدد» به دست می‌آیند که سلول‌های تخصصی را بسیار شبیه سلول‌های بنیادی جنینی به سلول تبدیل می‌کند.

برخلاف سلول‌های بنیادی پرتوان که توانایی ایجاد هر نوع سلول انسانی را دارند، سلول‌های بنیادی خاص بافت، مجموعه بسیار محدودتری از انواع سلول‌های عملکردی را ارائه می‌دهند. برای مثال، سلول‌های بنیادی خون، انواع دیگری از سلول‌های خونی را ایجاد می‌کنند، اما معمولاً سلول‌هایی را که خارج از سیستم خونی یافت می‌شوند، تولید نمی‌کنند.

برای به دست آوردن انواع سلول‌های تخصصی، سلول‌های بنیادی پرتوان یا بافتی خاص در آزمایشگاه رشد می‌کنند و با کوکتل‌هایی از مولکول‌ها درمان می‌شوند که سیگنال‌هایی را برای توسعه آن‌ها به سلول‌های عملکردی ارائه می‌دهد.

آیا همه روش‌های سلول درمانی موفق می‌شود؟

برخی از سلول درمانی‌ها سال هاست که با موفقیت مورد استفاده قرار می‌گیرند. قدیمی‌ترین نمونه پیوند مغز استخوان است که به طور معمول در پزشکی برای درمان موثر برخی از بیماری‌های خون و سیستم ایمنی مانند لوسمی، لنفوم و میلوما استفاده می‌شود. پیوند مغز استخوان حاوی سلول‌های بنیادی خون است که می‌توانند خون و سیستم ایمنی بدن را پس از پیوند به گیرنده دوباره پر کنند. این نوع درمان با سلول‌های بنیادی، دلیل مهمی برای استفاده از سلول درمانی برای درمان بیماران ارائه کرده است.

اخیراً از سلول‌های بنیادی چشم (سلول‌های بنیادی لیمبال) برای درمان آسیب‌های چشمی نیز استفاده شده است. در برخی موارد، سلول‌های بنیادی ابتدا با ژن درمانی اصلاح می‌شوند تا جهش ایجاد کننده بیماری را اصلاح کنند. هنگامی که جهش ایجاد کننده بیماری اصلاح شد، سلول‌ها به بیماران تحویل داده می‌شوند تا نواحی بیمار بدنشان را دوباره پر کنند. این به اصطلاح درمان ترکیبی سلول و ژن، امکان توسعه درمان‌هایی را برای اختلالات خونی، از جمله برخی از انواع لوسمی، لنفوم، نقص ایمنی ترکیبی شدید و بتا تالاسمی فراهم کرد.

در افق برنامه‌های کاربردی، سلول درمانی کجا قرار دارد؟

توانایی تبدیل سلول‌های بنیادی انسانی به انواع سلول‌های تخصصی، مانند سلول‌های مغز، چشم یا پانکراس، فرصت‌هایی را برای توسعه درمان‌ها برای بسیاری از بیماری‌های دژنراتیو باز کرده است. به عنوان مثال، در حال حاضر چندین آزمایش بالینی برای درمان بیماری پارکینسون با استفاده از سلول‌های مغز مشتق از سلول‌های بنیادی پرتوان در حال انجام است.

بیماری پارکینسون به دلیل از دست دادن یک جمعیت سلولی خاص مغز که ماده شیمیایی دوپامین را تولید می‌کند، ایجاد می‌شود. از بین رفتن این سلول‌ها از ناحیه‌ای از مغز که ماده سیاه نام دارد منجر به اختلالات حرکتی، لرزش و سفتی عضلات می‌شود.

برای جایگزینی سلول‌های از دست رفته، دانشمندان در حال استخراج سلول‌های مغزی دوپامین از سلول‌های بنیادی پرتوان انسان هستند. سلول‌های مغز مشتق شده از سلول‌های بنیادی در حال حاضر در آزمایش‌های بالینی برای بررسی اینکه آیا آن‌ها علائم بیماری را ریشه کن می‌کنند، آزمایش می‌شوند.

به طور مشابه، دانشمندان در حال آزمایش استفاده از سلول‌های مشتق شده از سلول‌های بنیادی چشم برای درمان برخی از بیماری‌های نابینا مانند دژنراسیون ماکولای مرتبط با افزایش سن هستند.

خلاصه

برای اینکه درمان‌های سلولی به موفقیت بالینی دست یابند، مهم است که رویه‌های به خوبی تثبیت شده برای ایجاد انواع سلول‌های مورد نظر در مقادیر لازم وجود داشته باشد. همچنین باید اطمینان حاصل شود که سلول‌های پیوندی می‌توانند پس از پیوند به بیمار زنده بمانند و برای انجام وظایف خود در بدن ادغام شوند. سلول‌های پیوندی نباید بیش از حد تکثیر شوند، زیرا می‌تواند تومور در بیماران ایجاد کند. به همین دلیل است که قبل از اینکه درمان‌های سلولی در دسترس بیماران قرار گیرد، باید آزمایش‌های دقیقی انجام شود.

نوشته شده توسط eBgroup