هیپراکسالوری اولیه نوع ۱ (PH1) یا هایپرکسی یک اختلال ارثی در متابولیسم گلی اکسیلات است که در اثر کمبود آلانین: گلیوکسیلات آمینوترانسفراز (AGT)، آنزیم کبدی که گلیوکسیلات را به گلیسین تبدیل می‌کند، ایجاد می‌شود. فقدان فعالیت AGT منجر به تبدیل گلی اکسیلات به اگزالات می‌شود که قادر به تجزیه شدن نیست. بنابراین اگزالات اضافی از طریق ادرار دفع می‌شود و باعث ایجاد سنگ کلیه (سنگ کلیه)، نفروکلسینوزیس و نارسایی کلیه می‌شود.
با کاهش عملکرد کلیه، سطح اگزالات خون به میزان قابل توجهی افزایش می‌یابد و اگزالات با کلسیم ترکیب می‌شود و رسوبات اگزالات کلسیم را در کلیه، چشم ها، قلب، استخوان‌ها و سایر اندام‌ها تشکیل می‌دهد که در نتیجه بیماری سیستمیک ایجاد می‌شود. پیریدوکسین (ویتامین B6 )، کوفاکتور AGT، در کاهش دفع اگزالات ادرار در برخی از بیماران PH1 موثر است.
علائم بیماری هیپراکسالوری
علائم هیپراکسالوری PH1 شامل نفرولیتیازیس، نفروکلسینوزیس یا بیماری کلیوی در مرحله نهایی با یا بدون سابقه سنگ کلیه است. سن شروع علائم متغیر است. با این حال، اکثر افراد در دوران کودکی یا نوجوانی با علائم مربوط به سنگ کلیه مراجعه می‌کنند. در برخی از نوزادان با فنوتیپ شدیدتر، نارسایی کلیه ممکن است ویژگی اولیه باشد. به ندرت، افراد مبتلا در بزرگسالی با سنگ کلیه عود کننده یا نارسایی کلیه مراجعه می‌کنند.
مرحله نهایی بیماری کلیوی اغلب در دهه سوم زندگی دیده می‌شود، اما می‌تواند در هر سنی رخ دهد.
شیوع و بروز دقیق هیپراکسالوری PH1 مشخص نیست، اما نرخ شیوع ۱ تا ۳ در هر یک میلیون جمعیت و بروز ۰.۱ در میلیون در سال از بررسی‌های جمعیتی برآورد شده است.
اطلاعات بیشتر درخصوص آزمایش عملکرد کلیه
آزمایش هیپراکسالوری PH1
آزمایش بیوشیمیایی در بیماران مبتلا به هیپراکسالوری اولیه احتمالی اندیکاسیون دارد. اندازه گیری اگزالات ادرار به شدت توصیه می‌شود، با اصلاح سطح بدن بزرگسالان در بیماران اطفال (HYOX / پانل هیپراکسالوریا، ادرار؛ OXU / اگزالات، ۲۴ ساعت، ادرار).
دفع غیرطبیعی اگزالات از طریق ادرار نشان‌دهنده این اختلال است، اما برای آن تشخیصی نیست، زیرا اشکال دیگری از هیپراکسالوری ارثی (نوع ۲ و غیر PH1/PH2) و هیپراگزالوری ثانویه وجود دارد که ممکن است منجر به افزایش نسبت مشابهی در میزان دفع اگزالات در ادرار شود.
افزایش گلیکولات ادرار در حضور هیپر اگزالوری نشان دهنده PH1 است. از لحاظ سابقه، تشخیص PH1 با تجزیه و تحلیل آنزیم AGT انجام شده در بیوپسی کبد تایید می‌شد. با این حال، این با آزمایش مولکولی جایگزین شده است، که اساس آزمایش تاییدی یا حامل را در بیشتر موارد تشکیل می‌دهد.
هیپراکسالوری PH1 به عنوان یک اختلال اتوزومال مغلوب ناشی از جهش در ژن AGXT که آنزیم AGT را کد می‌کند، به ارث می‌رسد. چندین جهش رایج AGXT از جمله c. 33dupC، p. Gly170Arg (c. 508G->A) و p. Ile244Thr (c. 731T->C) شناسایی شده است.
این جهش‌ها حداقل ۱ مورد از ۲ آلل آسیب‌دیده را در حدود ۷۰ درصد از افراد مبتلا به PH1 تشکیل می‌دهند. توالی‌یابی مستقیم ژن AGXT برای شناسایی ۹۹ درصد از آلل‌ها در افرادی که با تجزیه و تحلیل آنزیمی مشخص شده‌اند و با PH1 تحت تأثیر قرار گرفته‌اند، پیش‌بینی می‌شود.
اطلاعات بیشتر درخصوص آزمایش عملکرد کبد
فرآیند بیماری هیپراکسالوری
سن شروع و شدت این بیماری متغیر است و لزوماً توسط ژنوتیپ قابل پیش بینی نیست، اما ارتباط بین پاسخ دهی به پیریدوکسین و هموزیگوسیتی برای جهش p. Gly170Arg مشاهده شده است. یک کوفاکتور شناخته شده AGT است و در کاهش دفع اگزالات ادرار در برخی از بیماران PH1 تحت درمان با دوزهای دارویی موثر است.
بررسی ها نشان داده‌اند افرادی که دارای ۲ نسخه از جهش p. Gly170Arg هستند، اگزالات ادرار خود را در صورت درمان با دوزهای دارویی پیریدوکسین عادی می‌کنند و افرادی که دارای یک نسخه از جهش هستند کاهش اگزالات ادرار را نشان می‌دهند.
این دستاورد با ارزش است زیرا نشان داده نشده است که همه بیماران به پیریدوکسین پاسخ دهند و برای شناسایی افرادی که از چنین درمان‌های هدفمندی سود می‌برند، مطلوب است.
تفسیر نتایج هیپراکسالوری
همه تغییرات شناسایی شده بر اساس توصیه‌های کالج ژنتیک پزشکی آمریکا ارزیابی می‌شوند. (۱) انواع هیپراکسالوری بر اساس بیماری‌زایی شناخته شده، پیش‌بینی‌شده یا احتمالی طبقه‌بندی می‌شوند و با نظرات تفسیری که جزئیات بالقوه یا اهمیت شناخته‌شده‌شان را توضیح می‌دهند، گزارش می‌شوند.
هشدارها در مورد هیپراکسالوری
درصد کمی از افرادی که ناقل هستند یا تشخیص هیپراکسالوری اولیه نوع ۱ (PH1) دارند، ممکن است دارای جهشی باشند که با این روش شناسایی نشده است (مثلاً جهش‌های پروموتر). بنابراین، عدم وجود جهش، احتمال وضعیت ناقل مثبت یا تشخیص بیماری PH1 را از بین نمی‌برد. برای آزمایش حامل، مهم است که ابتدا وجود یک جهش ژن PH1 در یکی از اعضای خانواده آسیب دیده ثبت شود.
در برخی موارد، تغییرات DNA با اهمیت نامشخص ممکن است شناسایی شود.
اطلاعات بیشتر درخصوص آزمایشات دوران بارداری
علاوه بر پروب‌های مرتبط با بیماری، این آزمایش از پروب‌هایی استفاده می‌کند که در سایر نواحی کروموزومی به عنوان کنترل‌های داخلی قرار دارند. در بعضی شرایط، پروب‌های کنترلی ممکن است بیماری‌ها یا شرایط دیگری را که این آزمایش به طور خاص برای آن‌ها در نظر گرفته نشده است، شناسایی کند. نتایج پروب‌های کنترل معمولاً گزارش نمی‌شود. با این حال، در مواردی که اطلاعات مرتبط بالینی شناسایی شود، پزشک شما از نتیجه مطلع خواهد شد و توصیه‌هایی برای آزمایش بعدی مناسب ارائه می‌دهد.
برخی پلی مورفیسم‌های نادری وجود دارند که می‌توانند منجر به نتایج منفی کاذب یا مثبت کاذب شود. اگر نتایج به‌دست‌آمده با یافته‌های بالینی مطابقت نداشته باشد، باید آزمایش‌های اضافی در نظر گرفته شود.
نتایج آزمایش باید در زمینه یافته‌های بالینی، سابقه خانوادگی و سایر داده‌های آزمایشگاهی تفسیر شود. اگر اطلاعات داده شده نادرست یا ناقص باشد، ممکن است در تفسیر نتایج اشتباهاتی رخ دهد.
منبع: MedlinePlus