آشنایی با پرولاکتین و آزمایش پرولاکتین

آزمایش پرولاکتین برای اندازه‌گیری سطح پرولاکتین در بدن استفاده می‌شود. پرولاکتین توسط غده هیپوفیز در مغز تولید و عمدتاً برای کمک به تولید شیر زنان پس از زایمان استفاده می‌شود که به عنوان PRL یا هورمون لاکتوژنیک نیز شناخته می‌شود.

پرولاکتین برای سلامت باروری مردان و زنان مهم است. عملکرد خاص پرولاکتین در مردان به خوبی شناخته شده نیست. با این حال، سطح پرولاکتین برای اندازه گیری رضایت جنسی در مردان و زنان مورد استفاده قرار گرفته می‌شود. آزمایش سطح پرولاکتین می‌تواند سایر مشکلات ناشی از این هورمون را هم نشان دهد.

چرا آزمایش پرولاکتین انجام می‌شود؟

در زنان

زنانی که علائم پرولاکتینوما دارند ممکن است نیاز به آزمایش پرولاکتین داشته باشند. پرولاکتینوما یک تومور غیر سرطانی در غده هیپوفیز است که سطوح بالایی از پرولاکتین تولید می‌کند.

علائم پرولاکتینوما در زنان عبارتند از:

• سردردهای غیر قابل توضیح
• اختلال بینایی
• گالاکتوره یا شیردهی خارج از زایمان یا شیردهی
• درد یا ناراحتی در حین رابطه جنسی
• رشد غیر طبیعی موهای بدن و صورت
• آکنه غیر طبیعی

این آزمایش معمولاً بر روی افراد مبتلا به پرولاکتینوما انجام می‌شود تا پاسخ تومور به درمان را پیگیری کند.

علاوه بر این، در صورت داشتن مشکلات باروری یا پریودهای نامنظم، ممکن است آزمایش پرولاکتین مورد نیاز باشد. این آزمایش می‌تواند سایر مشکلات غده هیپوفیز یا هیپوتالاموس را رد کند.

در مردان

مردان هم در صورت بروز علائم پرولاکتینوما ممکن است به آزمایش نیاز داشته باشند. علائم پرولاکتینوما در مردان عبارتند از:

• سردردهای غیر قابل توضیح
• اختلال بینایی
• کاهش میل جنسی یا مشکلات باروری
• اختلال در نعوظ
• کمبود غیر طبیعی موهای بدن و صورت

این آزمایش همچنین ممکن است برای موارد زیر استفاده شود:

• بررسی اختلال عملکرد بیضه یا اختلال نعوظ
• مشکلات مربوط به غده هیپوفیز یا هیپوتالاموس را رد کنید

---

مزایای نمونه گیری در منزل

---

آزمایش پرولاکتین چگونه انجام می‌شود؟

آزمایش پرولاکتین درست مانند آزمایش خون است و چند دقیقه بسشتر طول نمی‌کشد. لازم نیست برای آن آمادگی خاصی داشته باشید. نمونه معمولاً سه تا چهار ساعت پس از بیدار شدن در صبح جمع آوری می‌شود. خون از رگ بازوی شما گرفته می‌شود. درد خیلی کمه ممکن است فقط زمانی که سوزن وارد می‌شود، مانند یک نیشگون گرفتن خفیف احساس کنید و بعد از آن مقداری درد خفیف احساس کنید.

برخی از قرص‌های ضدبارداری، داروهای فشار خون بالا یا داروهای ضد افسردگی می‌توانند بر نتایج آزمایش تأثیر بگذارند. قبل از انجام آزمایش در مورد داروهایی که مصرف می‌کنید به پزشک خود اطلاع دهید. مشکلات خواب، سطح استرس بالا و ورزش شدید قبل از آزمایش نیز می‌تواند بر نتایج تأثیر بگذارد.

خطرات آزمایش پرولاکتین چیست؟

آزمایش پرولاکتین خطر و عوارض جانبی کمی دارد. ممکن است پس از خونگیری، یک کبودی کوچک در محل سوراخ ایجاد شود. برای کمک به کاهش کبودی، پس از برداشتن سوزن، برای چند دقیقه محل خونگیری نگه دارید. ممکن است احساس ضعف یا سبکی سر داشته باشید.

در موارد نادر، رگ ممکن است پس از آزمایش ملتهب شود، که به نام فلبیت شناخته می‌شود. فلبیت را با کمپرس گرم که چند بار در روز روی محل قرار می‌گیرد، درمان کنید.

در صورت داشتن اختلال خونریزی، ممکن است با ادامه خونریزی مواجه شوید. همچنین، اگر از داروهای رقیق کننده خون مانند آسپرین یا وارفارین استفاده می‌کنید، قبل از انجام آزمایش به پزشک خود اطلاع دهید.

نتایج طبیعی آزمایش پرولاکتین چیست؟

پزشک بر اساس بسیاری از عوامل از جمله سلامت عمومی شما، طبیعی بودن نتایج را ارزیابی خواهد کرد. مقادیر پرولاکتین می‌تواند در آزمایشگاه‌های مختلف کمی متفاوت باشد. نتایج نرمال معمولاً مانند مقادیر زیر است (نانوگرم در میلی لیتر):

• زنانی که باردار نیستند کمتر از ۲۵ نانوگرم در میلی لیتر
• زنان باردار ۳۴ تا ۳۸۶ نانوگرم در میلی لیتر
• مردان کمتر از ۱۵ نانوگرم در میلی لیتر

سطوح بالای پرولاتین به چه معناست؟

سطوح پایین پرولاکتین معمولاً در زنان یا مردان نگران کننده نیست. اما، سطوح بسیار بالای پرولاکتین، که به عنوان هایپرپرولاکتینمی شناخته می‌شود، می‌تواند نشان دهنده یک مشکل عمیق‌ باشد. حدود ۱۰ درصد از جمعیت دارای هیپرپرولاکتینمی هستند.

سطوح بالای پرولاکتین در دوران بارداری و بعد از زایمان در دوران شیردهی طبیعی است. با این حال، هیپرپرولاکتینمی می‌تواند ناشی از بی‌اشتهایی عصبی، بیماری کبد، بیماری کلیوی و کم کاری تیروئید باشد. کم کاری تیروئید می‌تواند باعث بزرگ شدن غده هیپوفیز شود که با درمان جایگزینی هورمون تیروئید قابل درمان است. سطوح بالای پرولاکتین می‌تواند ناشی از تومورهای هیپوفیز هم باشد. این تومورها را می‌توان به صورت پزشکی یا جراحی درمان کرد.

برخی از داروها می‌توانند باعث افزایش سطح پرولاکتین شوند. داروهای روانپزشکی مانند ریسپریدون و هالوپریدول می‌توانند سطح پرولاکتین را افزایش دهند. همینطور متوکلوپرامید می‌تواند سطح پرولاکتین را افزایش دهد. این دارو معمولاً برای درمان ریفلاکس اسید یا حالت تهوع ناشی از داروهای سرطان استفاده می‌شود.

برخی از عوامل استرس زای رایج نیز می‌توانند سطح پرولاکتین را افزایش دهند. این عوامل استرس‌زا شامل قند خون پایین، فعالیت‌های ورزشی شدید و حتی اشکال خفیف ناراحتی است. اگر متوجه شدید که سطح پرولاکتین شما بالاست، لازم است راه‌هایی برای کاهش استرس و حفظ قند خون در سطوح ثابت پیدا کنید.

شبدر قرمز، شنبلیله یا رازیانه می‌توانند سطح پرولاکتین شما را افزایش دهند. اگر متوجه شدید که سطح پرولاکتین بالایی دارید از خوردن هر چیزی با این مواد خودداری کنید.

پرولاکتین و ناباروری

در برخی موارد، سطح بالای پرولاکتین می‌تواند منجر به ناباروری شود. تومورهای پرولاکتینوما می‌توانند بر غده هیپوفیز شما فشار وارد کرده و تولید هورمون‌ها را متوقف کنند. این وضعیت به عنوان هیپوفیز شناخته می‌شود. در مردان، این امر باعث کاهش میل جنسی و ریزش موهای بدن می‌شود. در زنان می‌تواند منجر به ناباروری شود.

هایپرپرولاکتینمی می‌تواند باردار شدن را برای یک زن دشوار کند. سطوح بالای پرولاکتین می‌تواند تولید طبیعی هورمون‌های استروژن و پروژسترون را مختل کند. این موضوع می‌تواند باعث شود که تخمدان‌ها به طور نامنظم تخمک‌ها را آزاد کنند یا به طور کامل متوقف شوند.

داروها و سایر درمان‌های پرولاکتینوما به بازیابی باروری در اکثر زنان کمک می‌کند. اگر متوجه شدید که سطح پرولاکتین بالایی دارید یا تومور پرولاکتینوما دارید، فوراً در مورد درمان با پزشک خود صحبت کنید. همچنین می‌توانید در مورد حذف یا کاهش تومورها سؤال کنید.

درمان سطوح بالای پرولاکتین

آگونیست‌های دوپامین مانند بروموکریپتین (Parlodel و Cycloset) رایج‌ترین درمان‌ها برای سطوح بالای پرولاکتین هستند. این داروها به مغز کمک می‌کنند دوپامین تولید کرده تا سطوح بالای پرولاکتین را کنترل کند. آن‌ها همچنین می‌توانند تومورهای پرولاکتینوما را کوچک کنند.

ممکن است پزشک مصرف کابرگولین را به شما توصیه کند. کابرگولین یک درمان جدیدتر پرولاکتینوما با عوارض جانبی خفیف‌تر از سایر داروهای رایج پرولاکتینوما است. اگر با عوارض جانبی شدید سایر درمان ها، از جمله بروموکریپتین مواجه شدید، در مورد کابرگولین با پزشک خود صحبت کنید.

سطح پرولاکتین همه به آگونیست‌های دوپامین پاسخ نمی‌دهد. اگر این داروها به سطح پرولاکتین یا پرولاکتینوما کمک نکنند، پزشک ممکن است رادیوتراپی را پیشنهاد کند.

اگر داروها تومور شما را کوچک نکنند، پزشک ممکن است یک جراحی پیشنهاد دهد. جراحی را می‌توان از طریق بینی یا جمجمه فوقانی انجام داد. جراحی و دارو با هم می‌توانند سطح پرولاکتین شما را به حالت عادی برگردانند.

اقدامات دیگری که می‌توانید برای کاهش سطح پرولاکتین خود انجام دهید عبارتند از:

• رژیم غذایی خود را تغییر دهید و سطح استرس خود را پایین نگه دارید
• توقف تمرینات با شدت بالا یا فعالیت‌هایی که شما را تحت تأثیر قرار می‌دهد
• اجتناب از لباس‌هایی که سینه شما را ناراحت می‌کند
• اجتناب از فعالیت‌ها و لباس‌هایی که نوک سینه‌های شما را بیش از حد تحریک می‌کند
• مصرف مکمل‌های ویتامین B-6 و ویتامین E

ویتامین B-6 بخشی از فرآیند تولید دوپامین است و سطوح بالاتر می‌تواند سطح پرولاکتین را کاهش دهد. ویتامین E به طور طبیعی از افزایش سطح پرولاکتین جلوگیری می‌کند. قبل از تغییر میزان مصرف ویتامین‌ها یا سایر مکمل‌ها با پزشک یا متخصص تغذیه خود صحبت کنید.

پزشک متخصص

در صورت داشتن شرایط مرتبط با سطح بالای پرولاکتین، احتمالاً پزشک شما را به متخصص غدد ارجاع می‌دهد. متخصص غدد می‌تواند به شما در درمان یا جراحی کمک کند.

پزشک ممکن است برای بررسی اینکه آیا تومور پرولاکتینوما باعث افزایش سطح پرولاکتین شما می‌شود، درخواست اسکن MRI کند. پزشک برای کوچک کردن هر تومور موجود دارویی تجویز می‌کند.

گاهی اوقات هیچ دلیل خاصی برای سطوح بالای پرولاکتین شما وجود ندارد. این حالت به عنوان هیپرپرولاکتینمی ایدیوپاتیک شناخته می‌شود. معمولاً پس از چند ماه بدون درمان از بین می‌رود. اگر سطح پرولاکتین شما کاهش نیابد، پزشک احتمالاً دارو تجویز خواهد کرد.

ممکن است در زمانی که تحت درمان برای سطوح بالای پرولاکتین هستید، باردار شوید. اگر این اتفاق افتاد، فورا به پزشک یا متخصص غدد خود اطلاع دهید. ممکن است به شما بگویند که مصرف دارو را قطع کنید. با این حال، مصرف داروهای خود را تا زمانی که به شما گفته نشده است متوقف نکنید.

پرولاکتینوما و هیپرپرولاکتینمی تهدید کننده زندگی نیستند. بدترین عوارض جانبی داروها معمولاً پس از درمان از بین می‌روند. ناباروری ناشی از سطوح بالای پرولاکتین را می‌توان پس از بازگشت سطح پرولاکتین به حالت عادی معکوس کرد. کیفیت زندگی شما حتی در صورت نیاز به درمان طولانی مدت بالا باقی می‌ماند.

منبع: Healthline